„ბადრიჯანს თხლად აცლიდნენ კანს, ყუნწებით კიდებდნენ ძაფებზე...“ - როგორ ინახავდნენ ბადრიჯანს ზამთრისთვის ჩვენი წინაპრები
ბადრიჯანს ქართულ კულინარიაში დიდი ისტორია აქვს. ივანე ჯავახიშვილის ცნობებით, საქართველოში ეს ბოსტნეული ჯერ კიდევ XII-XIII საუკუნეებში იყო ცნობილი, მაგრამ მისი შემოსვლის თარიღი მაინც დაუდგენელია. მისივე განმარტებით, სიტყვა “ბადრიჯანი” სპარსული წარმოშობისაა და სავარაუდოდ, იქიდან გავრცელდა ჩვენთან. ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით, საქართველოში ერთ-ერთ ხეობას ამ ტერიტორიაზე გავრცელებული ბადრიჯნის კულტურის გამო ბურდუჯის ხეობა ერქვა.
ბადრიჯნის სამშობლოდ ტროპიკული აღმოსავლეთ ინდოეთი ითვლება. ბადრიჯანი გავრცელებული იყო სპარსეთის ტერიტორიაზეც, ხოლო აფრიკაში იგი არაბებს შეუტანიათ და დაუმკვიდრებიათ. ამ პროდუქტს არ იცნობდნენ ანტიკურ საბერძნეთსა და რომში, ხოლო დასავლეთ ევროპაში ბოსტნეული პირველად XV_XVI საუკუნეებში გავრცელდა, მაგრამ, როგორც საკვები პროდუქტი მისი ფართოდ მოხმარება მხოლოდ XIX საუკუნიდან დაიწყეს.
მართალია, ბადრიჯნის სეზონი შუაგულ შემოდგომამდეა, მაგრამ საქართველოში მაინც ახერხებდნენ მის შენახვასა და გამოყენებას ზამთარშიც.
ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული და უვნებელი მეთოდია მისი გაშრობა. ამისათვის ბადრიჯანს თხლად აცლიდნენ კანს, უტოვებდნენ ყუნწებს, ყუნწებით კიდებდნენ ძაფებზე ისე, რომ ერთმანეთს არ შეხებოდა და მზეზე აშრობდნენ. გამხმარ ბადრიჯნებს ინახავდნენ ტილოს ტომრებში მშრალ ადგილას. ეს მეთოდი გავრცელებული იყო ძირითადად აღმოსავლეთსა და სამხრეთ საქართველოში, სადაც უფრო მშრალი ჰავაა და პროდუქტი დაცულია სინესტისაგან. ეს მეთოდი ჩვენში დღესაც ფართოდ გამოიყენება. ზამთარში გამხმარ ბადრიჯანს ალბობენ წყალში და შემდეგ ხარშავენ. მისგან მზადდება არა მარტო მხალეული, არამედ აჯაფსანდალიც.
ასევე დაგაინტერესებთ: როგორ გავყინოთ ბადრიჯანი ზამთრისთვის - ქართველი დიასახლისების 5 საუკეთესო მეთოდი
წინა თაობებისაგან გამიგონია, რომ ნიგვზიან ან უბრალოდ, შემწვარ ბადრიჯანს ქილებში ტენიდნენ, პირამდე ასხამდნენ ნამწვავ ზეთს და რამდენიმე თვის განმავლობაში სარდაფში ინახავდნენ, თუმცა ასეთი წესით შენახული ბადრიჯანი ნაკლებად საიმედოა. წინა საუკუნის 50-60–იან წლებში საქართველოში აქტუალური გახდა სახლში დამზადებული კონსერვების მომზადება. თითქმის ყველა ოჯახში მზადდებოდა ზამთრის მარაგი და ერთ-ერთი პოპულარული ბადრიჯნის კერძები იყო. ბადრიჯანს ასტერილებდნენ შემწვარს, აჯაფსანდალის სახით, ნიგვზიანს, პამიდორსა და ნიორთან ერთად მოხარშულს, ფენა-ფენა ჩაწყობილ შემწვარ ბოსტნეულს – ბადრიჯანს, ბულგარულ წიწაკასა და პამიდორს ნიორსა და მწვანილებთან ერთად და კიდევ დიასახლისის ფანტაზიის მრავალ ვარიაციას.
ქეთევან ადეიშვილი